Belgelendiği zaman zarfı ve kullanılan yazı çeşidi
Lecoq 1989, Prof. Dr. Jost Gippert 1996
(Türkçe’ye çeviri: Asmêno Bêwayir)
| DOĞU-İRANİ | BATI-İRANİ |
| Eski İrani Diller(Belgelenen çağdanAkamenit çağına kadar) | |
| Avesta Dili: M.Ö. 10. – 5. yy. ? Kuzeydoğu-İran? Avesta yazısıSakça-İskitçe-Sarmatça:sadece isimler belgeli (Herodot) |
KUZEYBATI-İRANİ:Medce: Kuzeybatı-İran; sadece Eski Farsça’nın „medizm“lerinde |
| Orta İrani Diller(Büyük İskender’denİslamlaşma çağına kadar)
Arami Alfabesinden türeme alfabeler |
GÜNEYBATI-İRANİ:Eski Farsça: M.Ö. 6.-4. yy.Güneybatı-İran; Eski Farsça çivi yazısı |
| KUZEYDOĞU-İRANİ:Alanca:Karadeniz’in kuzeyinde; sadece isimler Soğdca: M.S. 4.-10. yy. Doğu-Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan Harzemce: M.S. 2.-12. yy. Batı-Özbekistan; öz alfabe, sonradan Arap alfabesi Baktrice: M.S. 2. yy. Kuzey-Afganistan, Sovyetler Birliği; Yunan alfabesi |
KUZEYBATI-İRANİ:Part dili: M.Ö. 1.yy. – M.S. 3. yy.Kuzeybatı-İranGÜNEYBATI-İRANİ:Orta Farsça: M.Ö. 4. yy. – M.S. 9. yy.
Güneybatı-İran |
| GÜNEYDOĞU-İRANİ:Sekçe: M.S. 7.-10. yy.Sinkiang (Çin); Brahmi alfabesi |
Med-Hazar Grubu: Gilanca, Mazenderanca, Simnanca, Sorhece; Talişçe, Āzerī |
| Yeni İrani Diller(İslamlaşma çağından sonra)Uyarlanmış Arap alfabesi, Sovyetler Birliği’ndeKiril alfabesi; bazılarında yazı diline geçilmemiş | |
| KUZEYDOĞU-İRANİ:Osetçe (Yeni İskitçe?): 10. yy.dan sonraRusya, Gürcistan; başlarda Gürcü alfabesiyle Yağnobca (Yeni Soğdice?): Semerkant’ın güneyinde, eskiden Tacikistan GÜNEYDOĞU-İRANİ:Pamir-Grubu: – Vahça – Yazgulamça, Şuğni:Oroşori, Bartangi, Bajuri, Roşani, Hufi, Şuğni, Sarikoli (Sinkiang’da) – Sangleççe-İşhkaşmi-Grubu Paşto-Grubu: Paşto; Yidğa, Munji Ormuri, Paraçi |
GÜNEYBATI-İRANİ:Farsça: 9. yy.’dan sonra (İran, Afganistan vs.) Tacikçe: 9. yy.’dan sonra (Tacikistan vs.) Fārs havzasının lehçeleri Tatça (Azerbaycan) |
Leave a comment